Tak Miron Białoszewski wspominał formułę wykonawczą wypracowaną w Teatrze Osobnym, który w latach 1955-1963 prowadził razem z Ludwikiem Heringiem i Ludmiłą Murawską. Wykonywał tam między innymi jeden ze swoich ulubionych tekstów, IV część "Dziadów" Adama Mickiewicza, we własnym "skrócie i montażu". W roli chóru towarzyszyła mu Ludwika Murawska. Ten sam skrót części IV - tym razem w całkowicie solowym wykonaniu Białoszewskiego - i podobny model wykonawczy odnajdujemy w nagraniu magnetofonowym "Dziadów". To najciekawszy i najbogatszy dźwiękowo materiał z całej serii wykonań tekstów autorów romantycznych - Mickiewicza, Słowackiego, Norwida - które Białoszewski nagrywał na własny, prywatny użytek w latach 1964-1966. Materiał zawarty na niniejszej płycie to obszerny wybór z tego właśnie nagrania. Pominięta została jego najmniej wyrazista i intensywna wykonawczo część - blisko 40-minutowa scena I części III dramatu. Uwzględnione zostały natomiast te fragmenty, które w największym stopniu wykraczają poza model konwencjonalnego czytania, łącząc w nierozerwalną całość jakości tekstowe i dźwiękowo-muzyczne. To właśnie te fragmenty najlepiej uzasadniają tezę, zgodnie z którą Mickiewicz i Białoszewski spotykają się w miejscu, w którym słowo "opera" traci swoje najbardziej oczywiste znaczenie. Pomysł ten sformułował Andrzej Stawar, jeden z komentatorów "Dziadów" z Teatru Osobnego, twierdząc, że Mickiewicz, tworząc "Dziady", chciał napisać operę. A że mieszkał na prowincji, gdzie opery nie było, to nie mógł napisać jej "jak należy" - a tylko tak, jak ją sobie w swej nieświadomości wyobrażał. Intencji autorskiej o tak pokrętnej trajektorii może uczynić zadość tylko równie nieoczywiste wykonanie: niby-opera, opera-nieporozumienie, coś, co operę przypomina zaledwie niechcący - i być może udało się to właśnie Białoszewskiemu, który, odwrotnie niż Mickiewicz, wykonując "Dziady", operę znał doskonale, ale wcale o niej nie myślał.

Maciej Byliniak

Głos, obiekty, taśma: Miron Białoszewski
Nagranie: Miron Białoszewski, Warszawa 25.12.1965
Opracowanie, wybór i edycja: Maciej Byliniak
Miks i mastering: The Norman Conquest, Maciej Byliniak i Michał Libera
Produkcja: Michał Libera
Ilustracja na okładce: Aleksandra Waliszewska
Projekt graficzny serii: Piotr Bukowski

Populista to seria płytowa, której kuratorem jest Michał Libera.
więcej: http://patakaind.blogspot.com/